Historia

W dawnych wiekach całe skalne Podhale należało do parafii Nowy Targ utworzonej w 1327 r. W roku 1602 powstaje parafia w Czarnym Dunajcu i włączono do niej zachodnią część Zakopanego. W latach 1786 – 1845 obszar ten należał do nowo powstałej parafii w Chochołowie. Wschodnia część Zakopanego należała do parafii Nowy Targ w latach 1834- 1845. Z powodu wielkiej odległości do kościołów parafialnych mieszkańcy Zakopanego zaczęli się starać o budowę własnego kościoła. Na ten cel Paweł Gąsienica, rolnik z Zakopanego, zapisał w testamencie swój dom i grunt.

Kaplica 
Między rokiem 1806 a 1820 Paweł Gąsienica zbudował na swym gruncie kamienną kapliczkę, w której można było odprawiać Msze św. i głosić nauki dla ludu. Kaplica ta, pod wezwaniem św. Andrzeja i św. Benedykta, odrestaurowana stoi po dzień dzisiejszy przy ul. Kościeliskiej w sąsiedztwie Starego Kościoła i cmentarza na Pęksowym Brzysku.

Powstanie parafii
O utworzenie odrębnej parafii w Zakopanem starali się głównie nowi właściciele dóbr zakopiańskich – Klementyna ze Sławińskich Homolacz z mężem Edwardem. Dekretem z dnia 27 sierpnia 1845 zostały określone granice parafii obejmujące Zakopane wraz z Olczą i Kościeliskiem. Pierwszym proboszczem był ks. Józef Stolarczyk, prawdziwy apostoł Zakopanego, postać niezwykle barwna, która do dzisiaj żyje w pamięci parafian.

Stary kościół 
W roku 1847 przy ulicy Kościeliskiej zbudowano mały, drewniany kościół pod wezwaniem św. Klemensa. Roboty prowadził cieśla Sebastian Gąsienica Sobczyk. Ołtarze wykonał Wojciech Kołach z Gliczarowa. W latach 1850 -51 powiększono kościół i dobudowano wieżę. Z biegiem czasu okazał się on za szczupły dla coraz większej liczby parafian i licznych gości przybywających do Zakopanego. W 1870 roku było ponad 3000 parafian.

Nowy kościół 
Ks. Józef Stolarczyk położył kamienne fundamenty pod nowy kościół w 1877 roku. Wznoszono go powoli i mozolnie rękami praojców górali z górskiego, twardego kamienia w latach 1879 -1896, dzięki ofiarności parafian i właściciela dóbr zakopiańskich hrabiego Władysława Zamoyskiego. Budową kierował arch. Józef Dziekoński. Po śmierci ks. Józefa Stolarczyka ( 6.VII.1893 r.) drugim proboszczem Zakopanego był ks. Kazimierz Kaszelewski. Nowy proboszcz dokończył budowy kościoła i ołtarzy, zbudował nową plebanię, założył nowy cmentarz parafialny i założył krzyż na Giewoncie ( 19.VIII. 1901 r). Nowy kościół parafialny pod wezwaniem Świętej Rodziny został konsekrowany 16.IX.1899 r. przez ks. biskupa krakowskiego Jana Puzynę.

Wiek XX 
Trzecim proboszczem Zakopanego był ks. Paweł Frelek od 15.IX. 1913 do 1. IX. 1920 r. W 1914 roku utworzono odrębną parafię w Zakopanem na Olczy pod opieką Księży Misjonarzy. W roku 1923 powstała parafia w Kościelisku. 

Czwartym proboszczem Zakopanego został ks. Jan Tobolak, który przybył do naszej parafii 1.IX.1920 r. W okresie międzywojennym wykończył on urządzenie wnętrza kościoła, pokrył kościół blachą miedzianą, sprawił dzwony, organy i polichromię kościoła wykonaną przez Janusza Kotarbińskiego. W okresie powojennym odrestaurował krzyż na Giewoncie, pierwszą kaplicę, stary kościół i dom parafialny. Zaprowadził ogrzewanie i radiofonizację kościoła. W latach1935 – 1941 wikariuszem parafii był m.in. bł. ks. Piotr Dańkowski, męczennik II wojny światowej W 1947 r. przeniesiono na Harendę zabytkowy kościół z Zakrzowa k. Kalwarii. Zakopane liczy w tym czasie przeszło 25.000 mieszkańców. 

W 1965 r. zmarł ks. prob. Jan Tobolak. Jego następcą został ks. Władysław Curzydło dotychczasowy jego wikariusz. Nowy gospodarz parafii dokonał odnowienia polichromii kościoła, uporządkowania terenu przy kościele, przebudowania schodów wejściowych na plac kościelny. Przebudował plebanię i zabudowania gospodarcze, urządził dwie salki katechetyczne, zaprowadził rezerwat cisów. Największym jednak dziełem ks. dziekana Curzydły był podział parafii. Jego staraniem na terenie Zakopanego powstały nowe parafie. Ks. prałat, dziekan Władysław Curzydło zmarł 1.III 1989 r. 

Od 25.03.1989 r. do 31.06.2011 roku proboszczem parafii był ks. infułat Stanisław Olszówka. Na początku podjął inicjatywę swego poprzednika budowy nowego domu parafialnego, który został dokończony w 1998 r. Dzięki ofiarności Parafian i Gości dokonano renowacji polichromii kościoła i drogi krzyżowej na placu przykościelnym, remontu organów i ogrzewania, a także przebudowy prezbiterium. Z inicjatywy ks. kard. Franciszka Macharskiego i przy współpracy władz Zakopanego w zabudowaniach parafialnych zaczęła działać Stacja Caritas. Od 12 maja 1992 roku funkcjonuje przy parafii Kuchnia św. Brata Alberta wydająca posiłki dla najbiedniejszych mieszkańców Zakopanego, a od 1996 roku świetlica dla dzieci. W progach naszej parafialnej świątyni gościliśmy Ojca Świętego Jana Pawła II, który 7.VI. 1997 spotkał się z dziećmi pierwszokomunijnymi. Po spotkaniu nawiedził również naszą plebanię. 

W dniach 24-25 X. 1997 r. Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego im dra Tytusa Chałubińskiego upamiętniło 150 lat parafii Najświętszej Rodziny organizując okolicznościowe sympozjum. Owoce naukowych dociekań prelegentów ukazały się w druku w książce pt. „150 lat organizacji parafialnej w Zakopanem 1847-1997”.
Obecnie funkcję proboszcza parafii sprawuje ks. kan. Bogusław Filipiak, który rozpoczął posługę w tutejszej parafii z dniem 01.07.2011 roku. 

Sanktuarium
DEKRETEM Z DNIA 18.01.2016 ROKU KS. KARDYNAŁ STANISŁAW DZIWISZ USTANOWIŁ SANKTUARIUM NAJŚWIĘTSZEJ RODZINY W KOŚCIELE PARAFIALNYM NAJŚWIĘTSZEJ RODZINY W ZAKOPANEM. POBŁOGOSŁAWIŁ DUSZPASTERZOM, PARAFIANOM I PIELGRZYMOM NAWIEDZAJĄCYM NAJSTARSZY POD TYM WEZWANIEM KOŚCIÓŁ W DIECEZJI.
W niedzielę 31 stycznia odbyła się Msza św. rozpoczynająca nowy rozdział w historii parafii. Tego dnia o godz. 15.00 odprawiona została uroczysta Eucharystia, dziękczynna modlitwa za dar nowego Sanktuarium. To drugie ustanowione dekretem Metropolity krakowskiego Sanktuarium w Zakopanem obok Sanktuarium na Olczy – Matki Bożej Objawiającej Cudowny Medalik. W uroczystości udział wzięło wielu parafian, turystów wypoczywających w Zakopanem, przedstawiciele władz miasta. Nie zabrakło pocztów sztandarowych reprezentujących urzędy, służby mundurowe i zakopiańskie szkoły.

Jak podkreślił ks. proboszcz. Bogusław Filipiak jest to nowy rozdział, który będzie nosił nazwę Sanktuarium Diecezjalne Najświętszej Rodziny w Zakopanem. W kościele katolickim Sanktuarium to przestrzeń, uznane za miejsce święte, w którym w sposób szczególny Bóg udziela swoich łask – mówił ks. Bogusław Filipiak podczas homilii.

Kaplica na Gubałówce 
Kaplica ta jest dziękczynnym wotum za uratowanie życia w czasie II wojny światowej. Inicjatywa i fundusze na jej zbudowanie pochodziły od Władysława i Marianny Bachledy – Księdzularz. Swymi początkami sięga roku 1962, kiedy została poświęcona przy okazji 25 – lecia małżeństwa fundatorów. W pierwotnej swej formie był to nie wielki obiekt (5 x 4 m.), a ze względu na represje władz komunistycznych swą architekturą nie przypominał kaplicy i oficjalnie funkcjonował jako budynek gospodarczy. Po dobudowaniu wieżyczki kapliczka była zagrożona zburzeniem przez władze. Wtedy ten sakralny obiekt w całości ukryto w zabudowie mieszkających w pobliżu fundatorów. W 1971 kaplicę przeniesiono na swe pierwotne miejsce, a następnie rozbudowano. Fundatorów kaplicy naraziło to ponownie na represje ze strony komunistycznych władz. Władysław Bachleda – Księdzularz wielokrotnie był przesłuchiwany przez milicję oraz karany grzywną. 

Pierwszymi duszpasterzami byli Ojcowie Dominikanie, a wkrótce potem Księża Jezuici. 14 XII 1976 kaplicę nawiedził, w ramach wizytacji, ks. Kard. Karol Wojtyła. W 1981 roku, w okresie poprawy stosunków między państwem i Kościołem postanowiono, dzięki rodzinie fundatorów oraz ofiarności mieszkańców Gubałówki oraz turystów, ponownie rozbudować kaplicę i uzyskała ona wtedy swój dzisiejszy wygląd. Powiększoną i doposażoną kaplice poświęcił ks. Biskup Albin Małysiak. W roku 1987 Księża Jezuici (szczególnie Ojcowie Eustachy i Stefan Kuśmierz) przekazali duchową opiekę nad kaplicą parafii Najświętszej Rodziny.